III. Kira ilişkisinin devri
III. Kira ilişkisinin devri
Madde 323 - Kiracı, kiraya verenin yazılı rızasını almadıkça, kira ilişkisini başkasına devredemez. Kiraya veren, işyeri kiralarında haklı sebep olmadıkça bu rızayı vermekten kaçınamaz.
Kiraya verenin yazılı rızasıyla kira ilişkisi kendisine devredilen kişi, kira sözleşmesinde kiracının yerine geçer ve devreden kiracı, kiraya verene karşı borçlarından kurtulur.
İşyeri kiralarında devreden kiracı, kira sözleşmesinin bitimine kadar ve en fazla iki yıl süreyle devralanla birlikte müteselsilen sorumlu olur.
I-) Not:
04.07.2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanun’un 53. maddesi ile 31.03.2011 tarihli ve 6217 sayılı Kanun’un bazı kira hükümlerinin yürürlük süresini beş yıl erteleyen geçici 2. maddesinde değişikliğe gidilmiştir. Bu değişiklik gereğince kiracının Türk Ticaret Kanunu’nda tacir olarak sayılan kişiler ile özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri olduğu işyeri kiralarında 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 323. maddesi 01.07.2012 tarihinden itibaren sekiz yıl süre ile uygulanmamıştır. Kanun koyucu, bu sekiz yıllık erteleme süresi boyunca kira sözleşmelerinde bu maddede belirtilmiş olan konulara ilişkin olarak sözleşme serbestisi gereği kira sözleşmesi hükümlerinin tatbik olunacağını; kira sözleşmelerinde düzenleme bulunmayan hâllerde ise yürürlükten kaldırılmış Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanacağını kabul etmiştir (RG. 12.07.2012; S: 28351). Bu hüküm 01.07.2020 tarihinden itibaren kiracının Türk Ticaret Kanunu’nda tacir olarak sayılan kişiler ile özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri olduğu işyeri kiralarında da uygulanmaya başlamıştır.
II-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
(E) Kiracının Kiracısı
Madde 259 / f. 1 - Kiracı, kiralayana zarar verecek bir tebeddülü mucip olmamak şartiyle, kiralananı tamamen yahut kısmen ahara kiralayabilir yahut kirayı bir üçüncü şahsa ferağ edebilir.
III-) Madde Gerekçesi:
Madde 322 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 259 uncu maddesinin birinci fıkrasında “kiranın üçüncü bir şahsa ferağı” ifadesiyle, sadece ismen belirtilen, “III. Kira ilişkisinin devri” kenar başlıklı maddedir.
Tasarının üç fıkradan oluşan 322 nci maddesinde, sözleşmenin devri niteliğinde olan kira ilişkisinin devri düzenlenmiştir.
Maddenin birinci fıkrasında, kiracının kira ilişkisini başkasına devredebilmesi, kiraya verenin yazılı rızasına bağlanmış; ancak, kiraya verenin işyeri kiralarında haklı sebep olmadan bu rızayı vermekten kaçınamayacağı öngörülmüştür. “Haklı sebep”, somut olaydaki durum ve koşullar göz önünde tutularak, hâkim tarafından belirlenecektir.
Maddenin ikinci fıkrasında, kira ilişkisinin devrinin, kira sözleşmesinin kiracı tarafını değiştirdiği açıkça ifade edilmiştir. Devir ile birlikte devreden kiracı, kiraya verene karşı tüm borçlarından kurtulacak ve devralan devredenin yerine geçerek, kiraya verene karşı sorumlu olacaktır. Kiraya verenin rızasıyla bu devir gerçekleşmekle, borçlunun değişmesinin kiraya verenin sözleşmedeki durumunu olumsuz yönde etkilediği söylenemeyecektir.
Maddenin son fıkrasında, işyeri kiralarında, devreden kiracının devir konusu kira sözleşmesi süresinin bitimine kadar ve en fazla iki yıl süreyle devralanla birlikte müteselsilen sorumlu olacağı belirtilmiştir.
Maddenin düzenlenmesinde, kaynak İsviçre Borçlar Kanununun 263 üncü maddesi göz önünde tutulmuştur. Bununla birlikte, kaynak Kanunda sadece işyeri kira ilişkisinin devri düzenlendiği hâlde, konut ve işyeri ayrımı yapılmaksızın buna imkân veren 818 sayılı Borçlar Kanunundaki düzenleme, Tasarıda da korunmuştur.
IV-) Adalet Komisyonu Değişiklik Gerekçesi:
Tasarının 322 nci maddesi teselsül nedeniyle 323 üncü madde olarak aynen kabul edilmiştir.
Ancak, Tasarının kira ilişkisinin devri başlıklı 322 nci maddesinin görüşülmesi sırasında, yürürlükteki kanundan farklı olarak, iş yeri kiralarında devir yasağının bertaraf edildiği, bu hükmün kira bedellerini düşürüp, hava paralarını çok yükselteceği, karşı görüş olarak da 6570 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde “açıkça rızası olmadıkça devredemez” diye bir devir yasağı öngörüldüğü, kiralananın haklı sebepler olmasına rağmen, bu rızayı kiraya verene vermekten kaçınmasının doğru olmadığı, o itibarla sadece iş yeri kiralarına özgü olarak, haklı bir sebep olmadıkça kiraya verenin kötüniyetli olarak devre engel olmasının önüne geçilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
V-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
1-) OR:
L. Übertragung der Miete auf einen Dritten
Art. 263
1 Der Mieter von Geschäftsräumen kann das Mietverhältnis mit schriftlicher Zustimmung des Vermieters auf einen Dritten übertragen.
2 Der Vermieter kann die Zustimmung nur aus wichtigem Grund verweigern.
3 Stimmt der Vermieter zu, so tritt der Dritte anstelle des Mieters in das Mietverhältnis ein.
4 Der Mieter ist von seinen Verpflichtungen gegenüber dem Vermieter befreit. Er haftet jedoch solidarisch mit dem Dritten bis zum Zeitpunkt, in dem das Mietverhältnis gemäss Vertrag oder Gesetz endet oder beendet werden kann, höchstens aber für zwei Jahre.
2-) CO:
L. Transfert du bail à un tiers
Art. 263
1 Le locataire d’un local commercial peut transférer son bail à un tiers avec le consentement écrit du bailleur.
2 Le bailleur ne peut refuser son consentement que pour de justes motifs.
3 Si le bailleur donne son consentement, le tiers est subrogé au locataire.
4 Le locataire est libéré de ses obligations envers le bailleur. Il répond toutefois solidairement avec le tiers jusqu’à l’expiration de la durée du bail ou la résiliation de celui-ci selon le contrat ou la loi mais, dans tous les cas, pour deux ans au plus.
VI-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Buğra Kaan Çakıroğlu; Kira Sözleşmesinin Kiracı Tarafından Devri (TBK m. 323), İstanbul, 2020.